VII Dzień Otwarty Domów Przysłupowych

VII Dzień Otwarty Domów Przysłupowych  29.05.2011 r.
W ostatnią niedzielę maja odbędzie się już siódmy Dzień Otwarty Domów Przysłupowych. Na niemiecko-czesko-polskim pograniczu 29 maja br. między godz. 10 a 17
zostanie udostępnionych łącznie 77 domów w typowym dla Górnych Łużyc stylu. W kilkunastu miejscowościach odbędą się spacery z przewodnikiem. Do tegorocznego Dnia Otwartego zgłoszonych zostało 5 obiektów po stronie polskiej: w Zgorzelcu, Bogatyni, Łaziskach i Wolimierzu. Zwiedzić będzie można także domy w Niemczech oraz Czechach. Serdeczniezapraszamy do udziału!
Domy przysłupowo-zrębowe są dla tego regionu równie charakterystyczne, jak dla okolic Zakopanego – domy w stylu podhalańskim, albo domy tyrolskie dla niemieckojęzycznej części Alp.
Typowy dom przysłupowo-zrębowy (zwany niekiedy dla uproszczenia łużyckim) składa się z dwóch\\ części: dolnej, zbudowanej z drewna, izby zrębowej (poziome, ociosane belki, łączą się na rogach budynku „na zrąb”) oraz nadbudowanej konstrukcji szachulcowej (tzw. mur pruski), która opiera się na zewnętrznych, drewnianych slupach, zwanych przysłupami. W konstrukcji tej spotykają się więc dwie tradycje budowlane: typowe dla Europy Środkowo-Wschodniej budownictwo drewniane, zwłaszcza zrębowe, oraz rozprzestrzeniona na obszarze języka i kultury niemieckiej – konstrukcja szachulcowa.
Także na płaszczyźnie budowlanej Górne Łużyce okazują się być przestrzenią styku kultury słowiańskiej (czeskiej, serbołużyckiej i polskiej) oraz niemieckiej. Ogółem do dnia dzisiejszego zachowało się około 19 tysięcy domów przysłupowo-zrębowych, z czego po stronie polskiej (głównie w rejonie Bogatyni, Zawidowa i Leśnej) – około 400. Wiele z nich uległo znacznemu uszkodzeniu w czasie ubiegłorocznej powodzi dnia 9 sierpnia, stąd wartość zachowanych obiektów jeszcze wzrosła.
Organizowany co roku w końcu mają Dzień Otwarty Domów Przysłupowych ma pokazać przede wszystkim mieszkańcom regionu wyjątkowe piękno tej architektury regionalnej i zachęcić ich do dbania o ten niezwykły skarb, niespotykany gdzie indziej w Europie. W dalszym bowiem ciągu - zwłaszcza w polskiej części regionu, w mniejszym stopniu także w Czechach – wiele z tych architektonicznych pereł pozostaje w bardzo złym stanie technicznym. Stąd próba pokazania przykładów, jak można odremontować i wykorzystać domy przysłupowe.
Spośród udostępnionych tego dnia obiektów, pięć znajduje się na terenie Polski. Są to:

• Dom Kołodzieja w Zgorzelcu:

Dom Kołodzieja w Zgorzelcu, przeniesiony wraz z ogrodem w roku 2005 z nieistniejących już Wigancic Żytawskich koło Bogatyni. Z całej drewnianej konstrukcji domu musiano
wymienić zaledwie sześć elementów! Po odnowieniu udało się zachować całą stolarkę okienną i drzwiową oraz elementy kamienne. Obecnie w Domu Kołodzieja (widocznym już ze
wschodniej obwodnicy miasta, między węzłem autostradowym a centrum handlowym) mieści się restauracja oraz trzygwiazdkowy hotel. Właścicielka Domu Kołodzieja, Elżbieta Lech-Gotthardt, za wyjątkowy wkład w zachowanie architektury regionalnej uhonorowana została wiosną tego roku Europejską Nagrodą Obywatelską. Zostanie ona wręczona 1
lipca podczas otwarcia biura Parlamentu Europejskiego we Wrocławiu. Więcej: www.domkolodzieja.pl

• Niebieski Burak w Łaziskach:

Wyremontowany przed kilkoma laty dom przysłupowy w Łaziskach koło Bolesławca, który obecnie funkcjonuje jako hotelik i restauracja o wdzięcznej nazwie Niebieski Burak. Ponieważ znajduje się on w pobliżu drogi krajowej nr 94 między Bolesławcem a autostradą A4 jest łatwo dostępny także dla tych, którzy na dolnośląsko-górnołużyckim pograniczu są jedynie przejazdem. Więcej: www.bluebeetroot.com

• Domy przy ul. Waryńskiego w Bogatyni:

Dwa domy przy ul. Waryńskiego (domy nr 17 oraz 24) w Bogatyni: oba zostały niedawno wyremontowane przez dwie młode rodziny, który utworzyły także Bogatyńskie
Stowarzyszenie Rozwoju Regionalnego. Pomimo znacznych szkód wywołanych powodzią z 9.08.2010 r., właściciel domu nr 17, Marcin Pilszak, za remont domu przysłupowego otrzymał pierwszą nagrodę w ogólnopolskim konkursie firmy BAUMIT „Piękna fasada” za rok 2010. Ten i inne obiekty zobaczyć będzie można w czasie spaceru organizowanego przez Towarzystwo Miłośników Ziemi Bogatyńskiej. Więcej: www.bsrr.eu oraz www.tmzb.eu

• Pensjonat Educare w Wolimierzu:

Izerski Wolimierz od wielu lat kusi miłośników agroturystyki, regionalnego rzemiosła i niezależnej kultury. Tamtejszy pensjonat „Educare” (dom nr 155) może być nie tylko
doskonałą przystanią w czasie pobytu wśród „izerian”, ale także jest świetnym przykładem odnowionego i funkcjonującego na arenie międzynarodowej (przewaga gości z Holandii i Niemiec). Więcej: www.pensjonat-educare.pl

Dalsze informacje dotyczące Krainy Domów Przysłupowych oraz dokładny program Dnia Otwartego można znaleźć na stronach:
www.krainadomowprzyslupowych.pl oraz www.domyprzyslupowe.pl
Tekst: Emil Mendyk