Rezerwat Torfowiska Izerskie

Warunki klimatyczne tego obszaru Gór Izerskich są niezwykle surowe i mają wiele cech wspólnych z leżącym o 400-600 metrów wyżej piętrem subalpejskim Karkonoszy, a niektóre jego parametry są nawet ostrzejsze i odpowiadają klimatowi arktycznemu północnej Skandynawii.

Rozwój torfowisk zależny jest od warunków klimatycznych, wilgotności powietrza, temperatury, a także od lokalnego ukształtowania terenu. Hala Izerska, na której położone są torfowiska doskonale spełnia wymienione wyżej warunki. Surowy klimat zdecydował, że na powierzchni wielu torfowisk wysokich w dolinie Izery, wykształciły się specyficzne formy erozyjne w postaci licznych rynien, miniaturowych grzęd i jeziorek oraz powierzchni z odsłoniętym torfem, których nie spotyka się na niżowych torfowiskach wysokich.

Niezwykle ciekawa jest szata roślinna tego obszaru, który zlokalizowany jest w strefie wysokościowej odpowiadającej w Sudetach reglowi dolnemu (830-1000 m n.p.m.). Przeważająca część torfowisk wysokich jest porośnięta zaroślami kosodrzewiny oraz roślinnością zielną o charakterze torfotwórczym, np. wełnianką pochwowatą i wełnianeczką darniową, a także mchami – torfowcem oraz krzewinkami takimi jak borówka bagienna, żurawina błotna, borówka czarna, modrzewnica zwyczajna. Na brzegach rynien można spotkać owadożerczą rosiczką okrągłolistną. Występuje tu także turzyca bagienna, bagnica torfowa, wełnianka wąskolistna. Największe powierzchnie na torfowiskach porastał bagienny bór świerkowy, jednak w wyniku klęski ekologicznej jego znaczne obszary zostały uszkodzone i obecnie znajdują się na różnych etapach degradacji lub regeneracji.

Specyfika klimatu Gór Izerskich miała wpływ nie tylko na powstanie torfowisk, ale także na skład roślinności tu występującej. Dlatego też spotyka tu się gatunki oraz niektóre zbiorowości roślinne występujące w różnych obszarach geograficznych, głównie atlantyckich oraz północnych i górskich. Do roślin, które główny zasięg występowania mają na północy Europy i częściowo w Arktyce, należą: brzoza karłowata, bażyna czarna, bażyna obupłciowa, sit cienki i żurawina drobnolistkowa. Natomiast za rośliny atlantyckie uważa się: rosiczkę pośrednią i widłaczka torfowego. Przykładem zbiorowisk typowo górskich i północnych są zespoły wełnianeczki darniowej oraz situ cienkiego.

Do roślin prawnie chronionych obok rosiczki i widłaczka torfowego zaliczono także widłaka jałowcowatego, widłaka wrońca, sosnę błotną, kukułkę (storczyk) plamistą, jałowiec pospolity halny, alpinę kosodrzewinę, arnikę górską, podrzeń żebrowiec, dzięgiel (arcydzięgiel) litwor, wierzbę płożącą.

Mimo, że w znacznej części doliny Izery utrzymały się naturalne biotypy, kilkusetletnia działalność człowieka wywarła bardzo znaczący wpływ na faunę tego regionu. Spośród dużych ssaków przetrwały tu wyłącznie gatunki najpospolitsze: jelenie, sarny, lisy i zające.

Bardzo licznie występuja tu gryzonie: nornik bury, nornik zwyczajny i karczownik. W wodach Izery, Jagnięcego Potoku i innych ciekach nie stwierdzono występowania ryb. Płazy reprezentuje traszka górska i żaba trawna.

Najpełniej poznaną grupą są ptaki. Stwierdzono tu występowanie 71 gatunków ptaków lęgowych, spośród których sóweczka, włochatka i czeczotka są gatunkami zagrożonymi, wpisanymi do Polskiej Czerwonej Księgi Zwierząt. Wyjątkowy charakter rejonu podkreślają znajdujące się tu jedne z ostatnich w Polsce ostoje cietrzewia. Górny odcinek doliny Izery prawdopodobnie jest najwyżej położnym stanowiskiem w Polsce i Europie Środkowej – bielika, żurawia, sieweczki rzecznej. Najwyższe stanowisko na Śląsku ma tu także bocian czarny, dymówka, jerzyk, bekas oraz lelek. Żeby zaobserwować wspomniane wyżej gatunki zwierząt, trzeba wprawnego oka i wielkiego szczęścia. Za to w porze letniej można tu masowo spotkać komary i meszki, co jest jeszcze jedną cechą upodabniającą Torfowiska Izerskie do bagien tajgi i tundry.

Torfowiska Izerskie od dawna przyciągały uwagę badaczy i ludzi, którym bliskie były idee ochrony przyrody. Już pod koniec lat czterdziestych torfowiska te zostały opisane w pracy prof. S. Tołpy. W roku 1969 powstał rezerwat „Torfowisko Izerskie” a w latach siedemdziesiątych prof. Adam Pałczyński, jako pierwszy, postulował objęcie ochroną szerszego kompleksu bagien w rejonie Izerskiej Hali. Zwieńczeniem tych starań było powołanie 3 lipca 2000r. rezerwatu „Torfowiska Doliny Izery” w celu ochrony górskich torfowisk.